Ventilatiesysteem verbetert zomerse hommelactiviteit in tomaat

30/07/2021 - De hommel Bombus terrestris werd al in de jaren negentig van de vorige eeuw geïntroduceerd in de tomatenkassen van Zuidoost Spanje.

Hoewel Biobest sindsdien de kwaliteit en het ontwerp van zijn commerciële hommelnesten continu verbeterde, bleven er soms toch nog problemen bij de bestuiving van tomaten, vaak veroorzaakt door ongunstige omgevingsfactoren.

Uitdagingen

Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen. Zo kan het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, die niet compatibel zijn met de hommels, de ontwikkeling van de kolonie beïnvloeden. Dit komt gelukkig niet meer zo vaak voor. Een andere oorzaak voor een verminderde activiteit van een hommelnest zijn de additieven in het kasdekmateriaal die het grootste deel van het UV-licht tot minder dan 400 mm filteren. Dit heeft een nadelig effect op het visueel vermogen en de activiteit van de werksters. Ook de aanwezigheid van mieren in het gewas kan een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van de kolonie. De mieren worden vooral aangelokt door de suikeroplossing die zich onderaan het hommelnest bevindt, maar ze kunnen ook de hommels zelf en hun onvolwassen stadia lastigvallen.

De belangrijkste oorzaak echter is ongunstige klimatologische omstandigheden voor het gewas in de winter en in de zomer. Deze hebben zowel invloed op de hommel als op de tomatenplant.

Extreme hitte

In de zomer beïnvloedt extreme hitte de activiteit van de hommel. Wanneer de temperaturen boven 30°C stijgen, gaan hommels tijdens de warmste uren van de dag aan de ingang van het nest zitten om te ventileren en verminderen ze hun activiteiten. Dit betekent dat ze alleen in de vroege ochtend en in de late namiddag naar buiten komen om stuifmeel te verzamelen.

Op die momenten is het van cruciaal belang om het hommelnest goed te ventileren door het op een koele plek in de kas neer te zetten. Toch is dat vaak onvoldoende. Daarom ontwikkelde Biobest een aangepast passief ventilatiesysteem voor zijn hommelnesten. Deze ventilatie verbetert de warmeluchtstroom in de kolonie, vooral tijdens de zomermaanden.

Passief ventilatiesysteem

De lucht komt binnen via de gleuven aan de onderkant van het nest en stijgt vervolgens op om via de bovenkant terug naar buiten te gaan. Er ontstaat dus een schoorsteeneffect. Het voornaamste doel van dit ventilatiesysteem is het verbeteren van de prestaties en de levensduur van het hommelnest bij hoge temperaturen.

Passief ventilatiesysteem van het Biobest-hommelnest

Veldproef

Het ventilatiesysteem van de Biobest-hommelnesten werd getest in Nijar (Almería). De veldproef vond plaats in een kas van 10.000 m² met cherrytomaten van het ras Camelot en duurde vier weken, van eind augustus tot eind september.

Gedurende die periode werden in de buurt van het schaduwdoek hommelnesten met open ventilatie en hommelnesten met gesloten ventilatie geplaatst.

Zoals uit de grafiek blijkt, waren de werksters het actiefst in het nest met open ventilatie.

Vluchtactiviteit van de werksters gedurende vier weken

Dit was duidelijk te zien aan de buitenkant van de hommelnesten. Nesten met hogere activiteit van de werksters vertonen namelijk meer sporen in de buurt van de invliegopening. De opening van het nest met ventilatie bleek het vuilst (zie foto's).

  
Hommelnest met gesloten ventilatie                           Hommelnesten met open ventilatie kenden een grotere activiteit waardoor de ingang veel vuiler was

Praktische aanbevelingen

Tijdens de warmste perioden van het jaar verbetert het speciaal ontworpen ventilatiesysteem van Biobest dus aanzienlijk de activiteit van de werksters. Hoe hoger de activiteit, hoe beter de ontwikkeling van de kolonie (een langere levensduur in het gewas) en hoe doeltreffender de bestuiving.

Naast het openen van het ventilatiesysteem in het Biobest-hommelnest, is het ook erg belangrijk om het nest in de koelste zone van de kas te plaatsen. Kies bijvoorbeeld voor een plek in de schaduw en in het onderste deel van het gewas.

Tot slot raadt Biobest aan het hommelnest boven op een kist te plaatsen. Zo wordt het beschermd tegen mieren, die gewoonlijk actiever zijn in de zomermaanden.